Nota over de opvallende evoluties op de Belgische groothandelsmarkten voor elektriciteit en aardgas in 2020

Samenvatting

Deze nota geeft een overzicht van de opvallende evoluties op de Belgische groothandelsmarkten voor elektriciteit en aardgas in 2020.

Het totale Belgische elektriciteitsverbruik zoals door de netbeheerder Elia gemeten, lag op 69,6 TWh in 2020. Daarmee was de elektriciteitsafname sterk lager dan in 2019 (-7%). De oorzaak hiervan ligt bij covid-19.

De kerncentrales produceerden 31,9 TWh (43.2% van de belgische productie), wat een daling is (-9,5 TWh) tegenover 2019, als gevolg van een grotere onbeschikbaarheid. Opvallend is dat de fysische invoer beperkt toegenomen is, van -1,5 TWh in 2019 tot -0,4 TWh in 2020, en dat België gemiddeld netto exporteerde.
De elektriciteitsproductie met zonne- en windinstallaties is in 2020 fors toegenomen tot 14,9 TWh (in 2019 nog 11,5 TWh), een stijging met 30 procent en maakte in 2020 ongeveer een vijfde uit van alle gemeten gegenereerde energie in België.
De koolstofintensiteit van de elektriciteitsproductie kent in Europa een dalende trend. De buurlanden Nederland en Duitsland kennen een koolstofintensiteit die hoger ligt dan het Europees gemiddelde en schommelt rond het dubbele van het niveau in België.

De elektriciteitsprijs op de kortetermijnmarkt was gemiddeld 31,9 €/MWh in 2020, een daling met 7,5 €/MWh (ca. 19%) ten opzichte van 2019. Ook op de andere markten dalen de prijzen. De maatregelen genomen in maart en in september als antwoord op de verspreiding van covid-19 in Europa hebben duidelijk een daling van de elektriciteitsprijzen veroorzaakt.
De gemiddelde prijsverschillen op de kortetermijnmarkt voor elektriciteit in België, Nederland, Frankrijk en Duitsland bleven laag in 2020. Het verschil tussen de gemiddelde prijzen in België ten opzichte van die in Duitsland bedraagt € 1,4/MWh.
Op de langetermijnmarkt voor elektriciteit bedroeg de year ahead prijs gemiddeld € 40,7/MWh in 2020. Het prijsverschil in de CWE-regio bedraagt € 4,7/MWh, wat hoger is dan afgelopen jaar.
Ondanks lagere uitwisselingen in de CWE-regio, steeg de prijsconvergentie. In 2020 noteerden we 3858 uur prijsconvergentie, een stijging van 2% ten opzichte van de 3691 uur prijsconvergentie in 2019. Het gemiddelde maximale prijsverschil in de CWE regio daalde van 7.9 €/MWh naar 6.6 €/MWh. De indicatoren op niveau van actieve kritische netwerkelementen in de CWE Flow Based marktkoppeling lagen in dezelfde lijn als in 2019.

De twee meest in het oog springende veranderingen op het vlak van interconnecties in 2020 zijn de inwerkingtreding van Verordening (EU) 2019/943 en de commerciële ingebruikname van de HVDC verbinding ALEGrO tussen België en Duitsland op 18 november 2020.
De Belgische biedzone heeft in 2019 netto geëxporteerd. Het importeerde netto 4,8 TWh vanuit de CWE regio en exporteerde via NEMO Link netto 5,9 TWh naar de Channel regio.

De gasconsumptie in 2019 in België bedroeg 190,7 TWh, een lichte afname met 1,1%% ten opzichte van 2019 en die vooral toe te schrijven is aan de verbruiksafname op de distributienetten (-4,3%).
De activiteit van de LNG-terminal in Zeebrugge bereikt in 2020 een nieuw recordniveau met 105 methaantankers die er 110 TWh LNG kwamen lossen en 67 methaantankers die 59 TWh kwamen laden.
De Belgische markt heeft een zeer flexibel bevoorradingspatroon van aardgas. Dit heeft alles te maken met de intense grensoverschrijdende aardgashandel in België en de keuze uit diverse routes en bronnen naargelang de marktomstandigheden. Dit wordt nogmaals geïllustreerd in het coronajaar 2020 waarbij de aanvoer zich aanpaste aan de dalende doorvoermarkt, met name voor de Franse markt die fors terugvalt met 33,3%.
Een zachte winter en een hoge import van LNG in Europa verklaren de lage benuttingsgraad van de Europese opslagsites in 2020 en de uitzonderlijk hoge vullingsgraad op het einde van het uitzendseizoen (54% voor de EU28 en 62 % voor België).
De gemiddelde gasprijzen op de kortetermijnmarkt daalden verder van 13,7 €/MWh in 2019 tot 9,4 €/MWh in 2020, en die op de langetermijnmarkt, van 18,6 €/MWh tot 13,7 €/MWh.